10 Xu Hướng Phát Triển Thuốc Bảo Vệ Thực Vật Sinh Học Năm 2025 – Hướng Đi Bền Vững Cho Nông Nghiệp Việt Nam

Giới Thiệu

Trong bối cảnh nông nghiệp hiện đại, thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ mùa màng và đảm bảo năng suất cây trồng. Tuy nhiên, việc sử dụng quá mức thuốc BVTV hóa học đã và đang gây ra nhiều tác động tiêu cực đến môi trường, hệ sinh thái và sức khỏe con người. Trước thực trạng này, xu hướng phát triển và sử dụng thuốc BVTV sinh học đang ngày càng được chú trọng tại Việt Nam và trên thế giới.

Bài viết này sẽ giới thiệu 10 xu hướng phát triển thuốc bảo vệ thực vật sinh học năm 2025, mang đến góc nhìn toàn diện về hướng đi bền vững cho nền nông nghiệp Việt Nam.

Thuốc Bảo Vệ Thực Vật Là Gì?

Thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) là tên gọi chung cho các sản phẩm hóa chất được sử dụng trong nông lâm nghiệp nhằm mục đích phòng trừ, ngăn ngừa và tiêu diệt các đối tượng gây hại cho cây trồng, đồng thời điều hòa, kích thích sinh trưởng cho cây trồng. Có nhiều loại thuốc BVTV khác nhau như thuốc trừ sâu, thuốc trừ bệnh, thuốc trừ cỏ, thuốc điều hòa sinh trưởng…

Tuy mang lại hiệu quả cao trong việc bảo vệ cây trồng, thuốc BVTV hóa học lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ:

• Gây ô nhiễm môi trường đất, nước, không khí
• Tiêu diệt sinh vật có ích, phá vỡ cân bằng sinh thái
• Tạo ra các dòng sâu bệnh kháng thuốc
• Ảnh hưởng đến sức khỏe người sử dụng và người tiêu dùng
• Để lại dư lượng độc hại trong nông sản

10 Xu Hướng Phát Triển Thuốc BVTV Sinh Học Năm 2025

1. Tăng cường sử dụng chế phẩm vi sinh thay thế hóa chất

Thuốc BVTV sinh học từ vi sinh vật đang được ưu tiên phát triển nhờ khả năng phân hủy nhanh trong môi trường và độ an toàn cao. Theo thống kê, lượng thuốc BVTV sinh học sử dụng tại Việt Nam đã tăng từ 16,67% năm 2020 lên 18,49% năm 2022, và dự kiến tiếp tục tăng mạnh trong năm 2025.

Các chế phẩm vi sinh phổ biến bao gồm vi khuẩn Bacillus thuringiensis (Bt), nấm Trichoderma, vi khuẩn Pseudomonas… được ứng dụng rộng rãi trong phòng trừ sâu bệnh hại trên nhiều loại cây trồng.

2. Ứng dụng công nghệ nano trong bào chế thuốc BVTV

Công nghệ nano đang mở ra hướng đi mới trong việc bào chế thuốc BVTV thế hệ mới với nhiều ưu điểm vượt trội:

• Tăng hiệu quả phòng trừ dịch hại
• Giảm liều lượng sử dụng
• Hạn chế tác động đến môi trường
• Tăng khả năng bám dính và phát huy tác dụng

Các sản phẩm nano như nano bạc, nano đồng đang được nghiên cứu và ứng dụng thành công trong phòng trừ nhiều loại nấm bệnh, vi khuẩn gây hại trên cây trồng.

3. Phát triển thuốc trừ sâu từ thảo mộc và tinh dầu thực vật

Các loại thuốc trừ sâu có nguồn gốc từ thảo mộc đang được ưa chuộng nhờ tính an toàn cao và khả năng phân hủy nhanh. Tinh dầu từ các loại cây như sả, bạc hà, hương thảo… chứa các hợp chất có khả năng đuổi hoặc tiêu diệt nhiều loại côn trùng gây hại.

Năm 2025, dự kiến sẽ có nhiều sản phẩm thuốc BVTV từ thảo mộc được đưa vào danh mục cho phép sử dụng tại Việt Nam, đáp ứng xu hướng nông nghiệp xanh, sạch, bền vững.

4. Kết hợp thuốc sinh học trong chiến lược quản lý dịch hại tổng hợp (IPM)

Quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) là phương pháp tiếp cận đa chiều, kết hợp nhiều biện pháp khác nhau để kiểm soát dịch hại một cách hiệu quả mà vẫn đảm bảo an toàn cho môi trường. Trong đó, thuốc BVTV sinh học đóng vai trò quan trọng, đặc biệt trong giai đoạn đầu vụ khi áp lực sâu bệnh còn thấp hoặc cuối vụ khi cần kiểm soát dư lượng trên nông sản.

Theo các chuyên gia, thuốc BVTV sinh học khi được kết hợp hợp lý với các phương pháp khác trong IPM có thể giảm đến 70% lượng thuốc hóa học cần sử dụng.

5. Chú trọng phát triển các chế phẩm đa tác dụng

Các chế phẩm BVTV đa tác dụng vừa phòng trừ dịch hại, vừa kích thích sinh trưởng cây trồng đang là xu hướng phát triển mạnh mẽ. Những sản phẩm này thường chứa nhiều thành phần tác động khác nhau như vi sinh vật có ích, các chất kích thích sinh trưởng, acid humic, acid amino…

Lợi thế của các chế phẩm đa tác dụng là giúp giảm số lần phun xịt, tiết kiệm chi phí và công lao động, đồng thời tăng hiệu quả sử dụng.

6. Ứng dụng AI và công nghệ số trong sản xuất và sử dụng thuốc BVTV

Trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ số đang được ứng dụng mạnh mẽ trong lĩnh vực nông nghiệp, bao gồm cả việc sản xuất và sử dụng thuốc BVTV. Các ứng dụng tiêu biểu bao gồm:

• Hệ thống phun thuốc thông minh, điều chỉnh liều lượng phù hợp
• Máy bay không người lái (drone) phun thuốc chính xác
• Hệ thống cảnh báo sớm dịch hại dựa trên dữ liệu thời gian thực
• Mô hình dự đoán sự xuất hiện và phát triển của dịch hại

Theo Viện Bảo vệ thực vật, đến năm 2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ “tăng cường đầu tư, hoàn thiện hạ tầng cho khoa học, tập trung vào thúc đẩy ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo vào quản lý nông nghiệp”.

7. Phát triển các sản phẩm thuốc BVTV sinh học đặc hiệu cho từng vùng sinh thái

Mỗi vùng sinh thái có đặc điểm khí hậu, thổ nhưỡng và cơ cấu cây trồng khác nhau, do đó cần có những sản phẩm thuốc BVTV sinh học phù hợp. Xu hướng phát triển các sản phẩm đặc hiệu cho từng vùng sinh thái đang được các nhà khoa học và doanh nghiệp chú trọng.

Ví dụ, các chế phẩm sinh học dành riêng cho vùng Đồng bằng sông Cửu Long cần có khả năng chịu được điều kiện ngập mặn, trong khi sản phẩm cho vùng Tây Nguyên cần phù hợp với đất đỏ bazan và khí hậu cao nguyên.

8. Tăng cường hợp tác công-tư trong nghiên cứu và sản xuất

Hợp tác giữa các cơ quan nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp đang được đẩy mạnh nhằm rút ngắn thời gian từ phòng thí nghiệm đến thực tiễn sản xuất. Các mô hình liên kết ba nhà: nhà nước – nhà khoa học – nhà nông ngày càng phát huy hiệu quả.

Năm 2025, dự kiến sẽ có nhiều dự án hợp tác công-tư trong lĩnh vực thuốc BVTV sinh học được triển khai, góp phần thúc đẩy ngành nông nghiệp xanh, bền vững tại Việt Nam.

9. Xây dựng hệ thống chứng nhận và tiêu chuẩn cho thuốc BVTV sinh học

Để tăng cường quản lý chất lượng và xây dựng niềm tin của người dùng, việc phát triển các tiêu chuẩn và hệ thống chứng nhận dành riêng cho thuốc BVTV sinh học là một xu hướng quan trọng. Các tiêu chuẩn này sẽ đánh giá hiệu quả, tính an toàn và tác động môi trường của sản phẩm.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đang xây dựng bộ tiêu chí đánh giá thuốc BVTV sinh học, dự kiến sẽ hoàn thiện và áp dụng rộng rãi từ năm 2025.

10. Phát triển thuốc BVTV sinh học kết hợp công nghệ sinh học hiện đại

Công nghệ sinh học hiện đại như công nghệ gen, công nghệ enzyme, công nghệ lên men tiên tiến… đang được ứng dụng trong việc phát triển các sản phẩm thuốc BVTV sinh học thế hệ mới với hiệu quả cao hơn, phổ tác động rộng hơn và tính ổn định tốt hơn.

Theo nghiên cứu của Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, công nghệ sinh học sẽ đóng vai trò then chốt trong việc phát triển nông nghiệp bền vững, đặc biệt là trong lĩnh vực bảo vệ thực vật.

Đề Án Phát Triển Sản Xuất Và Sử Dụng Thuốc BVTV Sinh Học Đến Năm 2030

Nhận thức rõ tầm quan trọng của thuốc BVTV sinh học, ngày 18/12/2023, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã phê duyệt “Đề án phát triển sản xuất và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050”. Đề án đề ra 5 nhóm nhiệm vụ chủ yếu:

1. Tập trung nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước về thuốc BVTV
2. Đẩy mạnh phát triển sản xuất, sử dụng thuốc BVTV sinh học
3. Nâng cao nhận thức của người dân, chủ cơ sở buôn bán, doanh nghiệp sản xuất và cán bộ địa phương
4. Thúc đẩy nghiên cứu khoa học và chuyển giao, ứng dụng thuốc BVTV sinh học
5. Tăng cường công tác khuyến nông về sản xuất, sử dụng thuốc BVTV sinh học

Mục tiêu của đề án là tăng tỷ lệ sử dụng thuốc BVTV sinh học lên 30% vào năm 2030 và 50% vào năm 2050, góp phần xây dựng nền nông nghiệp xanh, sạch, bền vững.

Lợi Ích Của Thuốc BVTV Sinh Học So Với Thuốc Hóa Học

So với thuốc BVTV hóa học truyền thống, thuốc BVTV sinh học mang lại nhiều lợi ích vượt trội:

• An toàn cho sức khỏe: Ít độc hại đối với người sử dụng và người tiêu dùng
• Thân thiện với môi trường: Dễ phân hủy, không gây ô nhiễm đất, nước, không khí
• Bảo vệ hệ sinh thái: Không tiêu diệt sinh vật có ích, duy trì cân bằng sinh thái
• Không tạo tính kháng thuốc: Giảm nguy cơ xuất hiện các dòng sâu bệnh kháng thuốc
• Thời gian cách ly ngắn: Có thể thu hoạch nông sản sớm hơn sau khi phun thuốc
• Phù hợp sản xuất hữu cơ: Đáp ứng tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sạch

Mặc dù vậy, thuốc BVTV sinh học cũng có một số hạn chế như hiệu quả diệt trừ chậm hơn, phổ tác động hẹp hơn và thời gian bảo quản ngắn hơn so với thuốc hóa học. Tuy nhiên, những hạn chế này đang dần được khắc phục nhờ các tiến bộ công nghệ.

Thách Thức Và Giải Pháp Trong Phát Triển Thuốc BVTV Sinh Học

Thách thức

1. Chi phí sản xuất cao, dẫn đến giá thành sản phẩm cao hơn thuốc hóa học
2. Hiệu quả phòng trừ chậm, không phù hợp trong trường hợp dịch hại bùng phát mạnh
3. Thời hạn sử dụng ngắn, yêu cầu điều kiện bảo quản khắt khe
4. Nhận thức của người nông dân về thuốc BVTV sinh học còn hạn chế
5. Hệ thống phân phối và dịch vụ hỗ trợ chưa đồng bộ

Giải pháp

1. Đầu tư nghiên cứu công nghệ sản xuất tiên tiến, giảm chi phí sản xuất
2. Phát triển các công thức bào chế hiện đại, tăng hiệu quả và thời gian bảo quản
3. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tập huấn cho nông dân
4. Xây dựng các mô hình trình diễn hiệu quả tại các vùng sản xuất
5. Có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và người nông dân trong quá trình chuyển đổi

Kinh Nghiệm Sử Dụng Thuốc BVTV Sinh Học Hiệu Quả

Để sử dụng thuốc BVTV sinh học đạt hiệu quả cao nhất, người nông dân cần lưu ý:

1. Phòng hơn trị: Sử dụng thuốc sinh học từ giai đoạn đầu, khi mật độ dịch hại còn thấp
2. Chọn đúng sản phẩm: Mỗi loại thuốc sinh học có đối tượng phòng trừ riêng
3. Tuân thủ liều lượng: Không nên tăng hoặc giảm liều lượng tùy tiện
4. Chú ý thời điểm sử dụng: Nhiều loại thuốc sinh học nhạy cảm với ánh nắng, nên phun vào sáng sớm hoặc chiều mát
5. Kết hợp với biện pháp khác: Áp dụng IPM, kết hợp nhiều biện pháp bảo vệ thực vật
6. Luân phiên sử dụng: Thay đổi các loại thuốc để tăng hiệu quả phòng trừ

Hướng Dẫn Mua Và Bảo Quản Thuốc BVTV Sinh Học

Để đảm bảo mua được thuốc BVTV sinh học chất lượng và bảo quản đúng cách, người dùng cần:

1. Mua thuốc tại các đại lý uy tín, có giấy phép kinh doanh
2. Kiểm tra kỹ nhãn mác, thông tin sản phẩm và hạn sử dụng
3. Lựa chọn sản phẩm có trong Danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng tại Việt Nam
4. Bảo quản thuốc ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp
5. Không để thuốc gần nguồn nhiệt hoặc nơi có nhiệt độ cao
6. Tránh để thuốc tiếp xúc với thực phẩm, thức ăn chăn nuôi
7. Để xa tầm tay trẻ em và vật nuôi

Kết Luận

Xu hướng phát triển và sử dụng thuốc BVTV sinh học đang ngày càng mạnh mẽ, phù hợp với định hướng phát triển nông nghiệp bền vững của Việt Nam và thế giới. Với những tiến bộ không ngừng trong công nghệ và sự quan tâm đầu tư của Nhà nước, thuốc BVTV sinh học đang dần khắc phục những hạn chế, trở thành giải pháp hiệu quả trong bảo vệ cây trồng.

Năm 2025 hứa hẹn sẽ là năm bứt phá của ngành thuốc BVTV sinh học tại Việt Nam, góp phần xây dựng nền nông nghiệp xanh, sạch, bền vững và thân thiện với môi trường. Người nông dân, doanh nghiệp và các bên liên quan cần chủ động nắm bắt xu hướng này để cùng nhau phát triển.

Bài viết được cung cấp bởi Công Ty TNHH Sản Xuất Thương Mại Dịch Vụ Xuất Nhập Khẩu Thành Tín – Nhà phân phối thuốc Bảo Vệ Thực Vật, Phân Bón, Vật Tư Nông Nghiệp chính hãng. Website của chúng tôi được thiết kế bởi Lyns Media – Đơn vị cung cấp dịch vụ thiết kế website chuyên nghiệp hàng đầu giúp doanh nghiệp nông nghiệp kết nối hiệu quả với khách hàng trong thời đại số.

Tài Liệu Tham Khảo

1. Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (2023). Đề án phát triển sản xuất và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
2. Viện Bảo vệ thực vật (2025). Báo cáo tổng kết nghiên cứu và phát triển thuốc BVTV sinh học tại Việt Nam.
3. Trung tâm Quan trắc môi trường miền Nam (2025). Tìm hiểu về thuốc bảo vệ thực vật: phân loại và độc tính.
4. Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam (2024). Vai trò của công nghệ sinh học trong phát triển nông nghiệp bền vững và đảm bảo an ninh lương thực.